زندگی و شخصیت شاطر عبّاس صبوحی

پژوهشگران، گاه نسبت به غیاب شاطر عباس صبوحی از تاریخ‌های ادبیات دورة قاجاریه، ایراد روا داشته‌اند و حتی این غیاب را یک نوع سانسور انگاشته‌اند. بااین‌حال، بی‌گمان فقدان اسناد معتبر در بارة زندگی او و ورود پرشمار شعرهای غیرصحیح‌الانتساب به مجموعة شعرهای وی، باعث این غیاب بوده است. تذکرة شعرای معاصرین دارالایمان قم که طی دورة جوانی شاطر عباس تألیف شده است، با آوردن چکیدة احوال و نمونة اشعار صبوحی تا حدی این ایراد را رفع می‌کند. در مقالة حاضر بر اساس این تذکره به واکاوی زندگی و شخصیت صبوحی پرداخته‌ایم. این مقاله با روش تحلیلی و تاریخی پیش رفته است و نتیجة آن نشان می‌دهد که صبوحی(1257-1315ق)، متولد در قم و متوطن و متوفی در تهران عصر ناصری، یک شاعر مردمی خوش‌قریحه با تعارض‌های درونی میان «کم‌سوادی و اطلاع»، «تجرّد و عشق» و در برهه‌ای حتی «پریشان‌حالی و فراآگاهی» بوده است و همة این تعارض‌ها به تعارض درونی اصلی وی، یعنی «عام بودن اجتماعی و خاص بودن فردی» بازمی‌گردند. همین تعارض، موجبات شهرت و محبوبیت او را میان عام و خاص فراهم آورده است و این دو طبقه، از زندگی وی روایات متناقضی هماهنگ با روحیاتشان به دست داده‌اند، تا جایی که مطابق موارد مشابه، گاه در این باره داستان‌پردازی‌ها و افسانه‌سازی‌ها صورت گرفته است.